Είναι στον κόσμο μια πανάρχαια φυλή που πήρε τη δύναμη απ’ το Θεό να ενσαρκώνει Αρχαγγέλους… Αρχαγγέλους της τιμής του ανθρώπου, της αξιοπρέπειας και της λευτεριάς. Και κάθε φορά που η ανάγκη χτυπά την πύλη της Ιστορίας για να χαράξει στον γρανίτη της Αιωνιότητας το πεπρωμένο, οι ανθρωπόμορφοι Αρχάγγελοι ξεδιπλώνουν απ’ την καρδιά τους το φιλότιμο και το μεσουρανούν σημαία… Ο ένας γεννιέται Λεωνίδας και θεμελιώνει την τιμή του λαού του με το δικό του το αίμα, στα στενά των Θερμοπυλών της κάθε εποχής, ο άλλος πυργώνεται Παλαιολόγος στην πύλη του Ρωμανού και με την λεβεντιά του υψώνεται ίνδαλμα…. Και όλοι οι Αρχάγγελοι, δρασκελούν μια μέρα τις χιονισμένες βουνοκορφές της Πίνδου, σκίζουν τα νέφη του πολέμου με τα χέρια τους σπαθιά, και δείχνουν σε μια πλαγιά ενός βουνού της Παναγίας τη Μαχαιριώτικη φάτνη της γέννησης του γιου της νεότερης δόξας…
Την αξία του θα την δοκιμάσει η φωτιά, θα τον βρεφουργήσει η δόξα. Η αντρειοσύνη του θα τον πυργώσει αθάνατο στον ατέρμονα χρόνο. Η Ρωμιοσύνη θα τον κλείσει στην καρδιά της, φυλαχτό ατίμητο, για να την προφυλάσσει από την υποταγή και τη φθορά.
Αυτόν τον στερνό Αρχάγγελο οι ιερουργοί της Ελευθερίας τον βαφτίζουν Γρηγόρη...Γρηγόρη Αυξεντίου…
Η Μοίρα τον γαλούχησε με το νέκταρ των Ολυμπίων Θεών, ο ιδρώτας του μεσσαρίτικου κάμπου τον ξεδίψασε, η Αμμόχωστος του εμφύσησε το πνεύμα του ηρωισμού, ο Ελληνικός Στρατός του έμαθε την πολεμική τέχνη των προγόνων του, η Ορθοδοξία του δώρισε το Άγιο Φώς που, φωτίζει και αγιάζει τους δρόμους των μεγάλων οραματιστών, η Ιστορία μας, η Ελληνική μας Ιστορία του δίδαξε την ωραιότητα της ανθρωπιάς του Ήρωα και το μεγαλείο της λεβεντιάς του Ηγέτη…
Γεννήθηκε στο χωριό Λύση Αμμοχώστου στις 22 Φεβρουαρίου 1928. Με την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο μετέβη στην Ελλάδα για να σπουδάσει στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Μπήκε τελικά στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών και παράλληλα μελετούσε για να εγγραφεί στη Φιλοσοφική. Υπηρέτησε στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα ως Ανθυπολοχαγός πεζικού και μετά επέστρεψε στην Κύπρο, όπου εργάστηκε ως οδηγός ταξί.
Η Δόξα άρχισε να μετρά τον ιστορικό χρόνο του Γρηγόρη Αυξεντίου μια χειμωνιάτικη νύχτα στη Λύση… νύχτα του Γενάρη, όταν το φιλικό χέρι του αρχηγού του Αγώνα του Διγενή, έσφιξε δυνατά το χέρι του Ανθυπολοχαγού καλώντας τον στα Μαρμαρένια Αλώνια, σύντροφο στην πάλη με το θάνατο, και του έταξε να οδηγήσει πρωτοπόρος το λαό της Αμμοχώστου στις πρώτες αψιμαχίες με τον εχθρό.
1η Απριλίου του 1955 ξεκινά ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας κατά του αγγλικού ζυγού. Ο Αυξεντίου ηγείται των επιθέσεων κατά των άγγλων στον τομέα του και συμμετείχε στις επιθέσεις κατά της Ηλεκτρικής Εταιρείας και του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Λευκωσίας.
Πολύ γρήγορα διακρίθηκε για τις ηγετικές του ικανότητες και του δόθηκε η θέση του υπαρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α, της μεγαλύτερης απελευθερωτικής οργάνωσης στο νησί, με κύριο στόχο την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της σύντομης αντιστασιακής του δράσης έλαβε τα ψευδώνυμα «Ζήδρος», «Ρήγας», «Αίαντας», «Άρης», «Μάστρος» και «Ζώτος».
Οι Άγγλοι κατακτητές τον επικηρύττουν από την πρώτη μέρα του αγώνα με το ποσό 250 λιρών που στην συνέχεια έφτασε μέχρι τις 5000 λίρες, μυθικό ποσό για την εποχή. Μετά την επικήρυξη του θα μετατεθεί στον τομέα Κερύνειας και έτσι θα συνεχίσει των αγώνα του από τα βουνά του Πενταδακτύλου. Εκεί ως έμπειρος αξιωματικός μαθαίνει τους συμπατριώτες του την χρήση των όπλων και τεχνικές ανταρτοπόλεμου. Κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Κερύνεια θα παντρευτεί κρυφά την αγαπημένη του Βασιλική στο μοναστήρι του Αχειροποιήτου και μετά τον γάμο θα φύγει ξανά για τα βουνά.
Στις 11 Δεκεμβρίου 1955 ο Αυξεντίου και η συναγωνιστές του παγιδεύτηκαν από τους άγγλους στο Τρόοδος και έδωσαν την ιστορική μάχη των Σπηλιών. Επιδεικνύοντας τις εξαιρετικές στρατιωτικές του ικανότητες πυροβόλησε και προς τις δύο κατευθύνσεις με αποτέλεσμα δύο φάλαγγες άγγλων στρατιωτών να αλληλοπυροβοληθούν . Τον Μάρτιο του 1956 μεταμφιέζεται σε καλόγηρο και για αρκετά μεγάλο διάστημα θα παραμείνει στο μοναστήρι του Μαχαιρά. Εκεί θα υποδεχτεί και θα κεράσει τους άγγλους στρατιώτες, μεταμφιεσμένος, αφού μπήκαν στο μοναστήρι ψάχνοντας για κάποιον Αυξεντίου με το ψευδώνυμο «Ζήδρος» .
Θα παραμείνει στον τομέα Πιτσιλιάς μέχρι τα τέλη του 1956, όπου θα διαμένει στο σπίτι του Παπά Χριστόδουλου. Εκεί θα συναντηθεί με τον Κυριάκο Μάτση και τον Στυλιανό Λένα και θα γιορτάσουν όλοι μαζί τα Χριστούγεννα του 1956 αλλά θα χωρίσουν οι δρόμοι των αγωνιστών αφού η καταδίωξη των άγγλων στρατιωτών έγινε ασφυκτική.
Έτσι, καταφεύγει με την ομάδα του στον Μαχαιρά.
Από την αρχή ο Γρηγόρης κινδύνευε από την αιχμή του δίκοπου στιλέτου της προδοσίας… Από το μανιακό κυνηγητό της Αγγλοκρατίας…
Έτσι και τώρα, η προδοσία δεν ήταν μακριά.
Στα τέλη Φεβρουαρίου 1957 οι αγγλικές δυνάμεις ασφαλείας έλαβαν την πληροφορία από ένα βοσκό ότι ο Αυξεντίου και η ομάδα του κρύβονται σε μια σπηλιά πλησίον της Μονής Μαχαιρά στο όρος Τρόοδος.
Μέσα στο κρησφύγετο τους , λίγα μέτρα μακριά από το Μοναστήρι του Μαχαιρά, βρήκε το ξημέρωμα της 1ης Μαρτίου κρυμμένους τους αγωνιστές. Όλο και περισσότεροι άγγλοι στρατιώτες μαζεύονται στην περιοχή προκειμένου να εντοπίσουν τον Αυξεντίου. Η διαίσθησή του δεν ήταν καλή, κατάλαβε πως τα περιθώρια στένευαν «…Στην εσχάτη ανάγκη θα αγωνιστώ και θα πεθάνω σαν Έλληνας. Αλλά ζωντανόν δεν θα με πιάσουν…» Οι κατακτητές ψάχνουν μανιωδώς όλη την περιοχή, μέχρι που στις 3 Μαρτίου 1957 το χέρι της προδοσίας κατέδωσε το κρησφύγετο των αγωνιστών και οι αγγλικές δυνάμεις κατακλύζουν όλη την περιοχή. Το απόσπασμα των 60 στρατιωτών περικύκλωσε την σπηλιά και κάλεσε των Αυξεντίου να παραδοθεί. Τότε ο Γρηγόρης πήρε την απόφασή του και διέταξε τους συναγωνιστές τους να παραδοθούν. Παρά τις διαμαρτυρίες τους υπάκουσαν στην εντολή παραδόθηκαν. Ο Σταυραετός του Μαχαιρά όμως ήταν αποφασισμένος και θα έκανε αυτό που τον πρόσταζε η ελληνική του ψυχή, θα πολεμούσε μέχρις εσχάτων. Στο νέο κάλεσμα του ανθυπολοχαγού Μίντλετον η απάντηση μέσα από το κρησφύγετο βγήκε δυνατή και καθαρή :«ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ, ελάτε να με πάρετε» και ένας νέος Λεωνίδας γράφτηκε με χρυσά γράμματα στις σελίδες της μακραίωνης ιστορίας μας.
Ξεσπά τότε η μάχη, η οποία κράτησε 10 ολόκληρες ώρες, χωρίς αποτέλεσμα για τους κατακτητές. Αφού χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα και όπλα όλων των ειδών και απέτυχαν , οι Βρετανοί μη μπορώντας να πλησιάσουν το κρησφύγετο διαφορετικά, κατέβρεξαν την περιοχή με βενζίνη και το κρησφύγετο τυλίχτηκε στις φλόγες. Ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, το καμάρι της Λύσης, δεν έδειξε απλώς πώς πολεμούν οι ήρωες, αλλά και πώς πεθαίνουν. Ρίχνει την τελευταία του χειροβομβίδα και παραμένει στο κρησφύγετο για να περάσει στην αιωνιότητα. Ήταν μόλις 29 ετών.
Οι άγγλοι φοβούμενοι λαϊκό ξεσηκωμό έθαψαν το καμένο σώμα του Γρηγόρη Αυξεντίου στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας ,τα λεγόμενα σήμερα «Φυλακισμένα Μνήματα» δίπλα σε άλλους αγωνιστές.
Πολύ λίγοι άνθρωποι έχουν την μεγάλη ευκαιρία στη ζωή τους να κάνουν κάτι για την Πατρίδα τους. Σε κάποιους όμως η μοίρα επιφυλάσσει πραγματικά διλήμματα. Να έχουν να επιλέξουν ανάμεσα στην καλοπέραση και την δυσκολία, ανάμεσα στην ρουτίνα και τα βάσανα, ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο.
Οι περισσότεροι επιλέγουν τον εύκολο δρόμο, κάτι που είναι ανθρώπινο. Σε κάποιους άλλους όμως η συνείδηση, τους βάζει να επιλέξουν την δύσκολη διαδρομή. Και κάποιοι λίγοι, γίνονται σύμβολα και γράφουν ιστορία. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην αγαπά τη ζωή, που να μην θέλει να ζήσει. Όμως, μπροστά στο δίλημμα της επιβίωσης έναντι της Πατρίδας, γι αυτούς τους λίγους, υπερισχύει η Πατρίδα..
Έτσι, πριν 57 χρόνια, ένα σύμβολο επέλεξε κι αυτός την Πατρίδα. Κάποιοι που τον γνώρισαν ζουν ακόμα ανάμεσα μας.
Ας δούμε την οικογένεια του Γρηγόρη. Με έναν πατέρα να βγαίνει από το νεκροτομείο όπου του ζήτησαν να αναγνωρίσει το νεκρό σώμα του γιου του με ένα πλατύ χαμόγελο. Τον είχε αναγνωρίσει από τις «χοντρές του κοκκάλες» αλλά χαμογελούσε μέχρι που απομακρύνθηκε διότι δεν ήθελε να τον δουν οι σκύλοι να κλαίει. Με μία μάνα σύγχρονη Σπαρτιάτισσα, που είπε:"Καλύτερα μια χούφτα τιμημένη στάχτη παρά γονατισμένος ο γιόκας μου"... Η απόφαση του ήταν χαραγμένη μέσα στο DNA του!
Ο Αυξεντίου υπήρξε λαμπρός επαναστάτης και πιστός στο σκοπό του Αγώνα που διεξήγαγε, την Απελευθέρωση-Αυτοδιάθεση και Ένωση της Κύπρου με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση και παραμένει αθάνατος στις μνήμες όλων μας...
Κορίνα Πενέση